Skrócone wędzidełko języka — ankyloglossia

Czym jest ankyloglossia?

Ankyloglossia to ograniczenie ruchomości języka związane ze zbyt krótkim wędzidełkiem języka (czyli skrócone wędzidełko języka). Wędzidełko języka jest fałdem włóknisto-sluzówkowym zbudowanym z włókien kolagenowych typu I i III, oraz z włókien elastynowych. A tak na chłopski rozum? Wędzidełko jest błoną znajdująca się pod językiem, która bardzo często wpływa na napięcie mięśniowe, funkcje i ruchomość języka.

To trudne słowo spędza sen z powiek rodzicom i specjalistom. Wielu z Was słyszy to słowo już w szpitalu, kiedy dziecko ma trudności z karmieniem, czasem od położnej, często od neurologopedy, ortodonty lub stomatologa.

Skrócone wędzidełko języka — ocena i diagnostyka

Dokonując oceny wędzidełka, korzystamy z różnych skal oceny. Mogą oceniać one jego budowę (głównie przyczepy do języka i dna jamy ustnej) oraz jak wpływa ono na funkcję języka. Neurologopeda ocenia również, jak wędzidełko wpływa na napięcie mięśniowe w obszarze oralnym. Sprawdza połykanie, budowę podniebienia oraz łuków dziąsłowych. Niejednokrotnie (w zależności od wieku pacjenta) oceniamy również karmienie (piersią i butelką), gryzienie i żucie, połykanie, oddychanie. Tak, na to wszystko może wpłynąć ankyloglossia.

Skrócone wędzidełko języka może powodować różnorodne trudności. Wymienimy niektóre z nich, aby były dla Was wskazówką, kiedy warto zgłosić się do logopedy/ neurologopedy celem oceny pracy języka:

• trudności z karmieniem piersią,
• długi czas karmienia piersią, częste karmienia,
• problemy z uchwyceniem piersi, a także z uszczelnieniem na smoczku od butelki,
• trudności z uszczelnieniem w trakcie ssania: cmokanie, mlaskanie, klikanie,
• przygryzanie piersi, kąsanie,
• łykanie powietrza w trakcie karmienia,
• wyciekanie pokarmu z jamy ustnej,
• niepokój ruchowy w trakcie karmienia, szybkie zasypianie przy piersi,
• problemy z efektywnym ssaniem,
• zastoje, zapalenia piersi u mamy (problemy z opróżnianiem piersi),
• poranione, uszkodzone brodawki oraz ból w trakcie karmienia,
• uchylone usta w trakcie snu,
• ustny tor oddechowy,
• nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka (język na dnie jamy ustnej, zamiast przyklejony do podniebienia).

U pacjentów na etapie rozszerzania diety ankyloglossia może wpływać na:

• trudności z pobieraniem pokarmu z łyżeczki,
• wypychanie jedzenia językiem,
• brak przerzucania pokarmu dobocznie — na boczne powierzchnie dziąseł,
• trudności z gryzieniem i żuciem,
• krztuszenie się,
• odruch wymiotny przy zmianie konsystencji,
• problemy z piciem z kubka i bidonu ze słomką.

U dzieci starszych ankylpoglossia ma wpływa na:

• trudności artykulacyjne (nienormatywna realizacja głosek),
• trudności z utrzymaniem prawidłowej pozycji spoczynkowej języka,
• oddychanie torem ustnym,
• nieprawidłowy typ połykania,
• problemy ortodontyczne (budowa podniebienia, wady zgryzu).

Jak wygląda w naszym gabinecie opieka nad pacjentem z ankyloglossią?

Należy pamiętać, iż postępowanie będzie zależne od typu skrócenia wędzidełka (określamy typ wg międzynarodowej skali Coryllos) oraz od wieku pacjenta.

Przebieg I wizyty

Podczas naszego pierwszego spotkania przeprowadzamy diagnozę i analizujemy trudności (zarówno ze strony mamy, jak i dziecka). Obserwujemy wtedy karmienie i badamy dziecko (sprawdzamy odruchy, funkcje, napięcie mięśniowe, określamy czy występują kompensacje w którymś z obszarów). Sprawdzane umiejętności i funkcje zależne są oczywiście od wieku pacjenta. U dzieci starszych, poza badaniem napięcia mięśniowego, sprawdzamy również ruchomość języka, sposób połykania i realizację głosek.

W zależności od trudności, które udaje nam się zauważyć, staramy się znaleźć odpowiednie rozwiązanie. Decydujemy, jakie stymulacje należy wykonywać w buzi, jakie działania profilaktyczne zastosować i ustalamy czas ćwiczeń, a tym samym czas kolejnej konsultacji. Zdarza się, że prosimy o kontakt z innymi specjalistami, aby wykluczyć, iż trudności mogą wynikać z pracy innych obszarów. Bardzo często prosimy o konsultacje z fizjoterapeutą, osteopatą, doradcą laktacyjnym, pediatrą, czasem również laryngologiem, alergologiem czy gastroenterologiem.

Musimy pamiętać, iż wędzidełko języka wymaga opracowania zarówno przed zabiegiem jak i po (poprzez zalecone ćwiczenia języka oraz normalizacji napięcia mięśniowego). Dziecko powinno być przygotowane do zabiegu, co ogranicza ryzyko powstania zrostów po podcięciu, oraz nieprawidłowego gojenia się blizny. Konieczna jest wizyta u neurologopedy zarówno po zalecanych ćwiczeniach, aby określić gotowość dziecka do zabiegu, jak też po zabiegu. Ćwiczenia przed jak i po zabiegu, są indywidualnie dobierane do każdego z pacjentów, do jego możliwości i trudności. Terapeuta dobiera ćwiczenia tak, aby normalizować napięcie mięśniowe oraz wspierać prawidłowe funkcje w obrębie obszaru orofacjalnego. Należy pamiętać, iż normalizacja napięcia mięśniowego i powrót do funkcji to proces, który niejednokrotnie trwa, i niestety, ale zmiana nie następuje z dnia na dzień.

Przebieg II wizyty

Na naszym kontrolnym spotkaniu dokonujemy weryfikacji naszych zaleceń, określamy co i w jakiej sferze się zmieniło.

Jeśli występuje konieczność wykonania zabiegu podcięcia wędzidełka, omawiamy, jak będzie on wyglądał. Nagrywamy ćwiczenia pozabiegowe i opisujemy dalszy plan działania, który w zależności od pacjenta może być różny.

Czasem zalecamy dalsze ćwiczenia lub optymalizujemy zalecenia. Zalecamy obserwację, gdyż niejednokrotnie okazuje się, iż już wiele udało się osiągnąć. Staramy się znaleźć optymalny czas na zabieg, pamiętając, iż dziecko i rodzic wymagają również przygotowania emocjonalnego oraz planu działania i organizacji.

Niejednokrotnie konsultujemy naszych pacjentów ze stomatologiem i/lub chirurgiem, który podejmuje decyzję o zabiegu. Czasem lekarz, zauważając poprawę w funkcji, odracza zabieg, aby w przyszłości wykonać go w większym zakresie i ograniczyć ryzyko powstania zrostów.

Co robić po zabiegu?

Zaraz po zabiegu prosimy rodziców o przesłanie zdjęć lub filmów jak wygląda rana. Takie zdjęcia rodzice wykonują codziennie, abyśmy mogli obserwować proces gojenia i w razie potrzeby weryfikować ćwiczenia.

Dalsza opieka i jej częstotliwość

Wizyta kontrolna po zabiegu odbywa się zazwyczaj w 1 dobie po zabiegu. Wtedy wspólnie z rodzicami wykonujemy ćwiczenia, określamy ich częstotliwość i dalsze postępowanie.

Kolejna konsultacja odbywa się do maksymalnie 4 tygodni od zabiegu. Wtedy określamy, jak wygląda blizna, czy jest elastyczna, a może napięta? Czy wymaga rozpracowania, a jeśli tak, to jak często musimy wykonywać ćwiczenia

W związku z tym, iż blizna pracuje nawet do roku od podcięcia, zdarza się, iż obserwujemy pacjentów na dalszych etapach. Najczęściej spotykamy się w okolicach rozpoczynania rozszerzania diety, aby wspierać rodziców w osiągnięciu sukcesu związanego z jedzeniem posiłków stałych i piciem płynów z kubka otwartego, ale także z bidonu z rurką. Pamiętamy, iż dziecko powinno jeść różnorodnie i nabywać nowe doświadczenia.

Jeśli rodzice zauważają trudności, mogą skontaktować się z nami w każdym momencie, abyśmy mogli reagować najszybciej, jak to możliwe.