Etapy rozwoju dziecka — przewodnik od 0 do 6 lat
Wprowadzenie do etapów rozwoju dziecka
Etapy rozwoju dziecka to fascynujący proces, który nieustannie zadziwia zarówno rodziców, jak i ekspertów. Od narodzin aż po pierwsze lata życia, maluch przechodzi przez niezliczone fazy, nabywając przy tym nowe umiejętności, takie jak na przykład zdolności motoryczne, mowa i interakcje społeczne. Obserwowanie tego rozwoju może być niezwykle inspirujące, jak również wyjątkowo zagadkowe. Dlatego też przygotowałyśmy dla Ciebie przewodnik, który w przejrzysty sposób opisuje kolejne etapy i pomaga zrozumieć, czego można oczekiwać w każdym kolejnym kroku tej życiowej podróży.
1 - 5 miesiąc (etapy rozwoju dziecka)
1 – 3 miesiąc życia:
- Odruch chwytny bez kontroli woli
- W pozycji na brzuchu odrywanie nosa od materaca i niskie unoszenie głowy
- Wokalizacja pierwszych samogłosek
- Wydawanie różnych dźwięków nie przypominających mowy
- Ruchy rąk, dotyk własnego ciała i tego, co jest blisko
- Skupianie wzroku na twarzy osoby dorosłej
- Przejawianie odruchów: Moro, toniczno-szyjnego i marszu automatycznego
- Śledzenie przedmiotu po łuku 90 stopni
- Reagowanie mimiką na twarz dorosłego
- Śledzenie wzrokiem osoby poruszającej się
- Reagowanie uśmiechem na uśmiech
- Lokalizowanie źródła dźwięku
- Wsłuchiwanie się w wypowiedzi dorosłych
- Wyrażanie niepokoju pod nieobecność opiekunów
4 – 5 miesiąc życia:
- Podczas noszenia na rękach dziecko utrzymuje sztywno główkę
- Wyciąga rączki po przedmiot, przekłada zabawkę z rączki do rączki
- Potrafi skupić wzrok na twarzy drugiej osoby i reagować uśmiechem na uśmiech
- Śledzi ruchy przedmiotów i osób (obraca głowę w tym kierunku)
- Podczas leżenia na brzuchu skupia wzrok na twarzach lub przedmiotach
- Interesuje się przedmiotami leżącymi na stole (w zasięgu wzroku)
- Ogląda zabawki, gdy trzyma je w dłoniach
- Poszukuje źródła dźwięku (obraca głowę)
- Wokalizuje samogłoski i prymarne spółgłoski („p”,”b”,”m”)
- Sygnalizuje niepokój, gdy przez dłuższy czas nikt się nim nie zajmuje
- Nie przejawia już odruchów: Moro, toniczno-szyjnego i marszu automatycznego
6 - 9 miesiąc (etapy rozwoju dziecka)
6 – 7 miesiąc życia:
- Dziecko obraca się z pleców na brzuch i z brzucha na plecy
- Samodzielnie siedzi
- Stoi z podparciem
- Ogląda przedmioty podczas manipulowania nimi
- Spogląda za przedmiotem, który spadł ze stołu
- Bawi się samodzielnie przedmiotami trzymanymi w dłoni, chwyta i manipuluje jedną ręką
- Prowadzi „dialog” z dorosłym, powtarzając sylaby otwarte
- Gaworzy samonaśladowczo („PAPAPA”, „BABABA”, „MAMAMA”)
- Boi się nieznanych osób, negatywnie reaguje na nieobecność opiekuna
8 – 9 miesiąc życia:
- Dziecko samodzielnie siada z pozycji leżącej
- Samodzielnie stoi
- Stawia kroki podczas stania z podparciem
- Używa chwytu pęsetowego
- Poszukuje przedmiotu, który zniknął z pola widzenia
- Śledzi ruch zabawek wyrzucanych z łóżeczka
- Przestaje płakać na skutek zainteresowania zabawką, czynnością, dźwiękiem
- Wykorzystuje w komunikacji gest wskazywania palcem
- Utrzymuje z dorosłym pole wspólne uwagi
- Prowadzi „dialog” z wykorzystaniem zabawki (branie-dawanie)
- Rozumie emocjonalne wypowiedzi domowników
- Naśladuje, powtarza oraz samodzielnie wokalizuje sylaby
- Przyciąga uwagę matki/opiekuna płaczem, gaworzeniem, zachowuje się intencjonalnie
10 - 12 miesiąc (etapy rozwoju dziecka)
10 – 11 miesiąc życia:
- Dziecko samodzielnie siada z pozycji leżącej
- Samodzielnie stoi
- Stawia kroki podczas stania z podparciem
- Używa chwytu pęsetowego
- Poszukuje przedmiotu, który zniknął z pola widzenia
- Śledzi ruch zabawek wyrzucanych z łóżeczka
- Przestaje płakać na skutek zainteresowania zabawką, czynnością, dźwiękiem
- Wykorzystuje w komunikacji gest wskazywania palcem
- Utrzymuje z dorosłym pole wspólne uwagi
- Prowadzi „dialog” z wykorzystaniem zabawki (branie-dawanie)
- Rozumie emocjonalne wypowiedzi domowników
- Naśladuje, powtarza oraz samodzielnie wokalizuje sylaby
- Przyciąga uwagę matki/opiekuna płaczem, gaworzeniem, zachowuje się intencjonalnie
12 miesiąc życia:
- Dziecko próbuje samodzielnie chodzić
- Potrafi manipulować w sposób specyficzny, kontroluje wzrokiem czynności wykonywane przy użyciu narzędzi (kredki, ołówka, pisaka, łyżki, grzebienia)
- Pociąga za sznurek, by przyciągnąć przedmiot
- Pokazuje obrazki w książce
- Rozumie niektóre nazwy osób, przedmiotów i czynności
- Samodzielnie wypowiada kilka wyrazów (zbudowanych głównie z prymarnych sylab otwartych jak „MAMA”, „BABA”, „TATA”, „BOBO”)
- Sprawdza pole wspólnej uwagi i podąża za wzrokiem lub wskazaniem
- Inicjuje interakcje z wieloma osobami z otoczenia
- Zaczyna wykazywać początki dominacji stronnej – pierwsze sygnały dominacji ręki (przy geście wskazywania palcem)
13 - 20 miesiąc (etapy rozwoju dziecka)
13 – 16 miesiąc życia:
- Dziecko samodzielnie chodzi
- Umie wykonać przysiad
- Podejmuje próby rysowania (bazgranie), nieporadnie posługuje się łyżką, pije z kubka, dalszy rozwój manipulacji specyficznej
- Buduje wieżę z 2 klocków
- Na polecenie wskazuje przedmioty na obrazkach
- Posługuje się nazwami osób, przedmiotów i kilku czynności
17 – 20 miesiąc życia:
- Dziecko wspina się
- Biega
- Podejmuje próby „grania na instrumentach”
- Wyraża zainteresowanie rówieśnikami
- Rzuca piłką
- Wchodzi po schodach krokiem dostawnym
- Buduje wieżę z 4- 5 klocków
- Powtarza sekwencję ruchów dorosłego
- Identyfikuje i różnicuje słowa oraz melodie piosenek
- Rozwija słownictwo (wypowiedzi w większości jednowyrazowe)
- Rozumie proste zdania (polecenia i zakazy)
- Reaguje negatywnie na rozstanie z matką/ opiekunem
- Próbuje np. samodzielnie myć zęby
2 rok życia (etapy rozwoju dziecka)
2 lata:
- Dziecko próbuje samodzielnie się rozbierać
- Podskakuje
- Próbuje jeździć na trójkołowym rowerku
- Buduje wieżę z 6 klocków
- Odkręca pokrywki
- Buduje mostek z 3 klocków
- Umieszcza prawidłowo klocki w otworach o zróżnicowanym kształcie
- Umieszcza prawidłowo klocki w otworach o zróżnicowanej wielkości
- Dobiera części obrazka do całości
- Dobiera identyczne obrazki
- Dobiera pary zabawek
- Dobiera obrazek do przedmiotu
- Spełnia polecenia (połóż, przynieś, podaj)
- Zaczyna wchodzić w interakcje z rówieśnikami
- Zaczyna pojmować odrębność własnej osoby
- Łączy wyrazy (pojawiają się wypowiedzi dwuwyrazowe i początki fleksji)
2,5 roku:
- Dziecko sprawnie chodzi i biega
- Posługuje się łyżką i kubkiem
- Układa figury w konturach
- Składa obrazki z połówek
- Klasyfikuje klocki wg koloru, wielkości i kształtu
- Rysuje po demonstracji linię pionową i poziomą
- Powtarza melodie
- Słucha tekstu pisanego (krótkie wierszyki)
- Buduje zdania 2-3 elementowe, rozwija fleksję, zaczyna używać przyimków
- Podejmuje zabawy tematyczne
3 rok życia (etapy rozwoju dziecka)
- Dziecko pewnie trzyma przedmioty w trakcie chodzenia
- Jeździ na trójkołowym rowerku
- Rzuca kopie i próbuje łapać piłkę
- Samodzielnie wkłada i zdejmuje niektóre części garderoby
- Posługuje się widelcem
- Buduje wieżę z 8 elementów
- Samodzielnie wykonuje podstawowo czynności higieniczne
- Klasyfikuje klocki ze względu na kształt lub wielkość (bez względu na kolor)
- Klasyfikuje przedmioty na obrazkach wg kryterium użycia
- Naśladuje sekwencje
- Rysuje po demonstracji krzyżyk i koło
- Składa obrazek w całość rozcięty z trzech części
- Słucha tekstu pisanego (krótki tekst prozą)
- Przyswaja społeczne reguły językowe
- Podejmuje zabawy tematyczne z rówieśnikami
- Wskazuje wyraźne oznaki kształtowania się dominacji stronnej (lateralizacji)
- Stały wzrost słownictwa
4 rok życia (etapy rozwoju dziecka)
- Doskonalenie kompetencji językowych
- Rozwija się zdolność narracji, stały wzrost słownictwa powoduje coraz dłuższe i barwniejsze opowieści
- Pojawiają się słowa o zabarwieniu emocjonalnym („ojej!”, „wspaniale!”)
- Dziecko dostrzega w wypowiedziach zawiązki przyczynowo-skutkowe i relacje czasowe
- Lawinowy wzrost pytań, głównie „Dlaczego?” – co wpływa na rozwój poznawczy
- Pojawiają się wszystkie głoski dziąsłowe: „sz”, „ż”, „cz”, „dż”, czasami także „r”
- Spadek liczby neologizmów dziecięcych i błędów gramatycznych
- Dziecko wychodzi i schodzi ze schodów krokiem naprzemiennym
- Sprawnie kopie i rzuca piłkę
- Łapie piłkę przyciskając ją do siebie
- Potrafi wspiąć się/wyjść i przeskoczyć przez niewysoką przeszkodę
- Odwzorowuje linię, koło, kwadrat i krzyżyk
- Rysuje po śladzie
- Usprawnia samoobsługę
- Zamalowuje kolorowankę bez precyzyjnego trzymania się granic
- Dobiera identyczne obrazki do tych z planszy
- Wyszukuje na obrazkach różniące je szczegóły
- Szereguje wg wielkości
- Naśladuje i kontynuuje sekwencje
- Rozumie i respektuje zasady społeczne obowiązujące w grupie
- Zna i okazuje emocje typu wstyd, zakłopotanie, duma, zazdrość
5 - 6 rok życia (etapy rozwoju dziecka)
- W pełni ukształtowany system językowy fonetyczno-fonologiczny, są już wszystkie głoski
- Dziecko posługuje się czasem przeszłym i przyszłym
- Początki kształtowania się wiedzy metajęzykowej
- Swobodne operowanie elementami słownikowymi i gramatycznymi języka
- Nowe umiejętności motoryczne w zależności od środowiska dziecka: taniec, pływanie, jazda na nartach, łyżwach, rowerze
- Stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami
- Pełna samoobsługa
- Umiejętność tworzenia rysunków tematycznych
- Budowanie kategorii tematycznych na podstawie jednego elementu
- Wykluczanie ze zbioru elementu, który nie pasuje
- Uzupełnianie sekwencji i kontynuowanie sekwencji wieloelementowej
- Układanie historyjek obrazkowych, wymagających rozumienia przyczyn i skutków wydarzeń
- Dostrzeganie rymów